Over de betekenis van de naam Aalst bestaan verschillende theorieën. Lange tijd werd aangenomen dat de naam stond voor 'plaats waar elzen groeien'. Verschillende taalkundigen wierpen echter andere betekenissen op.
Alosta - Alost - Aelst - Aalst
De benaming Aalst komt voor het eerst geschreven voor in het jaar 869. In lijst met bezittingen van de abdij van Lobbes (Henegouwen) stond de volgende tekst te lezen: In pago Bragbattensi: villa qua dicitur Alosta (in de oude Brabantgouw: villa in het domein dat Alosta genoemd wordt), waarmee verwezen werd naar een villa in de buurt van het huidige Stedelijk Museum van Aalst. Eén van de monniken van dit klooster verkondigde in die tijd het geloof in de streek van Aalst.
In de 11e en 12e werd nog de schrijfwijze Alost teruggevonden, terwijl er in 1162 sprake was van Alst. Kanunnik J.J. De Smet schreef in zijn boek Mémoire historique et critique sur la Seigneurie ou Comté d'Alost (1864) dat de naam van de stad Aalst oorspronkelijk Aelst was en niet Alost.
In de goederenlijst van de abdij van Lobbes komt ook de de schrijfwijze Hlost voor. Volgens J.J. De Smet zou Hlost de naam zijn van de versterking of burcht van Aalst. Dom R. Podevijn beweert dan weer dat de benaming Hlost de voorloper was van het Latijnse woord Alostum of Alost. Hlost zou volgens hem de weergave zijn van het woord Oilsjt, zoals de inwoners van Aalst de stad in hun dialect noemden. Een Waalse monnik uit de abdij van Lobbes maakte hier Hlost van.
In 1861 werd naar aanleiding van het Taalkundig Vlaams Kongres van Gent (1841) beslist om de lange a-klank, die geschreven werd als ae, te vervangen door aa. Toch zou het nog tot in 1872 duren eer aa officieel in de naam Aalst gebruikt zou worden. De Franse benaming is Alost.
Discussie over etymologische betekenis
Over de precieze etymologische betekenis van de naam Aalst, bestaan heel wat meningsverschillen. Drie betekenissen worden echter naar voor geschoven.[1]
Elzenbomen
Lange tijd werd aangenomen dat Aalst stond voor 'plaats waar elzen groeien', maar taalkundig onderzoek schoof nog andere betekenissen naar voren.
Professor Vercouillie herkende het woord 'alisa' in Aalst, wat els betekent. Deze betekenis schreef hij dan ook op in zijn Etymologisch woordenboek. Deze verklaring vond bijval bij dr. J. Lindemans uit Opwijk, die er 'plaats waar elzen groeien' van maakte. De els zou voorkomen in moerasachtig gebied, wat Aalst was door de overstromingen van de Dender.
Alsemkruid
In 1939 weerlegde professor A. Carnoy de betekenis van de elzen in zijn Dictionaire Etymologique du nom des Communes de Belgique.
Volgens hem was Alost afkomstig van alohs (wild alsemkruid), waardoor Aalst 'veld van alsemkruid' zou betekenen. Professor Carnoy kreeg hierbij de steun van professor Mansion. Lindemans en Carnoy bleven echter achter hun betekenis van elzenbos staan.
Prehistorisch heiligdom
Er wordt ook geopperd dat Aalst afkomstig is van het Oudgermaanse alhusta, dat verwijst naar een prehistorisch heiligdom. Deze betekenis werd opgetekend door M. Gijssens in zijn Toponymisch Woordenboek.[2]
Nog meer betekenissen
In de loop van de geschiedenis ontstond er nog heel wat discussies tussen taalkundigen over de betekenis van Aalst. Stadsarchivaris A. Van der Heyden gaf in zijn Geschiedenis der stad Aalst (1945) een overzicht van enkele oudere verklaringen voor de naam Aalst.
Volgens De Potter en Broeckaert is de betekenis van Aalst 'het uiteinde eener landstreek', afgeleid van aal en ste. De naam zou verwijzen naar de landstreek die afgebakend is door de Dender, waar Aalst sinds oudsher gelegen is. Aal zou bij deze verklaring afkomstig zijn van Ala (Ijslands), wat vet of voedzaam betekent. Aangezien de Denderstreek veel weiden telde, kan dit de betekenis van het woord verklaren. Aalst zou zo het uiteinde van de Denderstreek zijn.
F.J. De Smet schreef in zijn boek Description de la Ville et du Comté Alost uit 1852 dat de naam Aalst afkomstig is van het Latijnse Alostum. De Smet volgde de redenering van Sanderus en Marcantius, dat de naam zou afstammen van al-oost, wat 'in het oosten' betekende, aangezien Aalst helemaal in het oosten van Vlaanderen ligt. Hier kan wel tegenin gebracht worden dat Aalst aanvankelijk niet in Vlaanderen lag, maar in de oude Brabantgouw, waar het niet in het oosten lag.[3]
Redactie
Tekst en foto's
- Tekst: Sören Delclef - AjoinPedia
- Foto's: stad Aalst