| Voil Jeanet | |
|---|---|
 ' | |
|
Categorie: |
Figuur |
De Voil Jeanet is een man die zich verkleedt als vrouw. Deze figuur ontstond aan het einde van de 19e eeuw en is vandaag uitgegroeid tot een populair symbool van het Aalsterse carnaval. Op carnavalsdinsdag hebben de Voil Jeannetten hun eigen stoet.
Evolutie[]
Oorsprong:[]
De benaming 'vuil Jeanet' dook in Aalst voor het eerst op in 1886; de pers gaf de vele slordig geklede figuren de naam 'schandalen' of 'vuil jeanetten'. De Voil Jeannet uit het einde van de 19e eeuw was echter niet dezelfde figuur zoals we ze vandaag kennen. Zij was tevens geen typisch Aalsterse figuur, want ook in andere steden, zoals Antwerpen en Gent, dook deze figuur meer en meer op. De Voil Jeannet was oorspronkelijk iemand die geen geld had om een masker of kostuum te kopen, waardoor deze zich moest verkleden met wat men thuis liggen had. Mannen verkleedden zich hierdoor in vrouwen en vrouwen in mannen. Door de slechte economische toestand was deze figuur populair aan het einde van de 19e eeuw. De figuur was te herkennen aan zijn masker, dat bestond uit een stuk gordijn met drie gaten in.
Het waren wel meestal de mannen die de oude versleten kleren van hun vrouw aantrokken om zich te verkleden. De naam Voil Jeanet is hier dan ook van afkomstig; een man die vrouwenkleren aantrok werd van 'Jeanet' verweten (een verkapte bespotting van homoseksuelen) en 'Voil' verwijst naar de kledij en de taal van deze figuren. In Aalst is deze figuur figuur blijven bestaan, terwijl ze in andere steden verdween; hierdoor is de Voil Jeannet één van de symbolen van het Aalsters carnaval.
Figuur uit het verleden?[]
Jarenlang maakten de Voil Jeanetten de Aalsterse straten onveilig op carnavalsdinsdag, maar vanaf een bepaald moment ging het bergaf met de Voil Jeanet. In 1974 stond in de Gazet van Aalst te lezen dat de Voil Jeanet stilaan tot het verleden behoorde; de Voil Jeanetten waren op één hand te tellen. In een poging op de Voil Jeanet te redden van de ondergang organiseerde Jacky D'Herde jarenlang een Miss Voil Jeanet-verkiezing in de Madelon. Deze werd later hernomen in het Netwerkcentrum, maar zonder succes. In 1985 ondernam Georgette Van Lierde een nieuwe poging in de Nieuwe Madelon.
In 1984 kende de Voil Jeanettenstoet een kleine heropflakkering met een 50-tal deelnemers en het jaar nadien telde men er 300. Het Feestcomité wou de Voil Jeanet nieuw leven inblazen, wat lukte eind de jaren '80 Zo werd carnaval 1988 opgedragen aan de Voil Jeanet, waarbij de stoet geopend werd door de nieuwe stadsreus Voil Jeanet 'Ons Paula'. Op de affiche stond de Voil Jeanet ook centraal. De stad slaagde in haar opzet, want de Voil Jeanettenstoet trok opnieuw meer Voil Jeanetten.[1]
Ook in de zondagsstoet door de Voil Jeanet opnieuw op en na carnaval 1994 deed het gerucht de ronde dat de Voil Jeanet uit de zondagsstoet zou verbannen worden. Een reglementswijziging probeerde Voil Jeanetten te overtuigen om enkel deel te nemen tijdens de Voil Jeanettenstoet. Diegenen die zich hieraan hielden, kregen een unieke voil-jeanetten-pin.[2]
Voil Jeanet is geen travestie[]
In 2009 maakte Gilles Van Schuylenbergh een clip bij zijn lied 'Kiltireil Eirfgoed', naar aanleiding van de opname van Aalst Carnaval op de lijst van cultureel werelderfgoed door UNESCO. In de clip waren enkel traditionele Voil Janetten te zien en wordt er gezongen van 'We zen giejn travesties'.
In 2011 maakte Gunther Kinoo de Facebookgroep 'Voil janet is geen travestie !!!' aan. Met deze groep promootte de traditionele Voil Jeanet, in plaats van de travestie, die meer en meer opdook en ook steeds op televisie getoond werd. De Facebookgroep kende meteen een 500-tal leden, dat aangroeide tot 2000 leden in 2017. De groep organiseerde vanaf 2016 een jaarlijkse Koesjkes Mietingk, waarbij een groepje Voil Janetten ook buiten carnaval hun koets van stal haalden om in de stad van café naar café te gaan.
Voil Jeanettenstoet[]
Op carnavalsdinsdag, vroeger ook Slonzendag genoemd, houden de Voil Jeanetten hun eigen optocht doorheen de straten van Aalst. De stoet vertrekt traditioneel vanaf de Grote Markt in het gezelschap van de Oude Garde.
Attributen[]
Volgens Celis (1923):[]
In 1923 omschreef Celis de Voil Jeanet als volgt: 'Mannen in vrouwen gekleed of vrouwen in mannen. Hun kleding bestond uit een katoenen slaapmuts, ofwel een oude hoed of muts op het hoofd; een versleten of omgekeerde frak of vest; een gescheurde jak en rok om het lijf. In de hand droegen ze een stuk waaraan een vogelmuit met haring in, ofwel een skelet van een regenscherm hing. De vrouw of in vrouw verkleedde man, droeg een bussel stro of een pak lappen bij wijze van een kind".
Volgens De Draeckenieren (1997):[]
In het Gele Boekje van de Draeckenieren werd in 1997 een opsomming gemaakt van de attributen van de (propere) Voil Jeanet. Volgens de Draeckenieren mochten de volgende attributen zeker niet ontbreken bij een Voil Jeanet:
- de pispot, gevuld met een mengeling van bier, peperkoek en confetti, om het volk af te schrikken;
- de valies, voor het meesleuren van al zijn gerief;
- de velle frak:
- de corsei (het korset), gedragen rond de buik en lenden;
- den hoed;
- de botinnen;
- de voegelmooit (de vogelkooi);
- de sakosj (de handtas), die door de Voil Jeannet als draagbare mini-vuilbak gebruikt wordt;
- de minne (de pelskraag)
- het rolflotjen;
- de verzozje (het masker);
- de gordoijn (de gordijn), meestal over de hoed geslagen;
- den droeigen heirink (de droge haring);
- de soetjien-gorge (de bh);
- de zoij kaas (de zijden kous);
- de stinkende kees (stinkkaas), om het volk af te schrikken en op te eten;
- den paraplie (de paraplu);
- de kinjerkoesj (kinderwagen).
Volgens de stad Aalst (2017):[]
(Foto: Werner Kinoo)
In 2017 werden op de Hopmarkt aan het carnavalsmonument door de stad borden gehangen met o.a. uitleg over het monument, maar ook de attributen van de Voil Jeanet werden op een plakkaat beschreven. Jan Louies zorgde voor de Aalsterse vertaling.
- lampekap: in de plosj van ne sjikei-hoed;
- aa, versleiten velle frak;
- valse tetten;
- aaverwesje sutjeins en korseis;
- afgedankte kinjerkoesj: me bier in plosj van ne kleinen in;
- voegelmoit: die verweis nor de mootschappoi as gevang;
- lammeke zoet: (den bufstik van den eiremen maan), as simbool van heer eiremoei;
- kapotte paraplie.
Varia[]
- In 2003 droeg het Brussels Manneken Pis een kostuum van een Voil Jeanet, dat ontworpen werd door De Jonges en Maskes van de Veirkemert.